۲۴ درصد خانواده‌ها نان‌آور ندارند

درآمد 57 درصد از خانواده‌ها را یک نفر و 15/5 درصد را دو نفر تأمین می‌کنند و در 24 درصد خانواده‌ها هیچ فرد شاغلی وجود ندارد.‌» ‌این بخشی از گزارشی است که رئیس کمیته زنان و جوانان مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره وضعیت آسیب‌های اجتماعی در جامعه ارائه کرد. با عنایت به آمار 24 درصدی خانواده‌هایی که هیچ فرد شاغلی در آنها وجود ندارد، شاید بتوان آمار 12 میلیون نفری افرادی را که هرگز ازدواج نکرده‌اند، بهتر درک کرد. در برابر این وضعیت، اما معاونت زنان و خانواده رئیس‌جمهور سیاست‌های کلی خانواده را مورد انتقاد قرار داده است و رویکرد این معاونت را برابری جنسیتی می‌داند.

هر چند آمار و ارقام یکی از چالش‌های اصلی جامعه ما بوده و هست، اما همین آمار دست و پا شکسته و با تلورانس هم می‌تواند بخشی از واقعیت‌های جامعه در زمینه آسیب‌های اجتماعی را بازتاب دهد. آمار 12 میلیون جوان ازدواج نکرده‌ای که لیلی بروجردی، رئیس کمیته زنان و جوانان مجمع تشخیص مصلحت نظام روز گذشته در همایش ملی سیاستگذاری اجتماعی در حوزه خانواده طبق بررسی‌ای اعلام کرد تا پایان سال 93 تا سن 30 سالگی برای زنان و 35 سالگی برای مردان انجام شده است.

بر این اساس چیزی حدود 15 درصد از جمعیت جامعه ما هرگز ازدواج نکرده‌اند و وقتی 24 درصد از خانواده‌ها هیچ منبع درآمدی ندارند. بدیهی است روند ازدواج جوانان کند‌تر از قبل خواهد شد. به خصوص اینکه هیچ برنامه مشخصی برای رفع موانع اقتصادی و اشتغال جوانان وجود ندارد تا ازدواجی صورت پذیرد. این را اگر در کنار عوامل فرهنگی بگذاریم، پازل تجرد 12 میلیون جوان ایرانی کامل می‌شود، اما این تجرد به معنای آسیب به کانون خانواده است و خودش کانونی برای تولد انواع و اقسام آسیب‌های اجتماعی خواهد شد. آمار 12 میلیون جوان ازدواج نکرده در کشور در حالی است که بنا به تأکید رئیس کمیته زنان و جوانان مجمع تشخیص مصلحت نظام، در ایران پس از ترکیه بیشترین تمایل به ازدواج وجود دارد. این آمار در ترکیه 96 درصد است. البته در کشورمان تا پایان 35 سالگی کمتر دیده می‌شود.

رشد آمار مجردها با توقف اجرای وظایف دستگاه‌ها

اگر به آمار ازدواج جوانان در سال‌های گذشته مراجعه کنید، متوجه خواهید شد که آمار جوانانی که پشت درهای بسته ازدواج مانده‌اند از حدود 11 میلیون و 200 هزار نفر در سال 91 به 12 میلیون نفر در سال 93 افزایش یافته و بدیهی است نتایج سرشماری امسال حقایق تلخ‌تری را از آمار و ارقام ازدواج به نمایش خواهد گذاشت. افزایش آمار جوانان هرگز ازدواج نکرده بیانگر توقف در برنامه‌هایی است که باید از سوی دولت‌ها انجام می‌شد تا قانون تسهیل ازدواج جوانان اجرایی شود، اما این حوزه همچنان مغفول مانده است.

انتقاد معاونت زنان و خانواده از سیاست‌های خانواده

در برابر این، برخی سیاستگذاری‌ها و برنامه‌هایی که تغییر نگاه و سبک زندگی مردم را هدف قرار داده، موجب شده تا با فراگیری نگاه‌های فمینیستی و شعارهایی نظیر عدالت جنسیتی که ترجمه‌ای از برابری جنسیتی غربی است، ازدواج و تشکیل خانواده بیش از پیش از اهداف خود دور شود. با وجود این شهیندخت مولاوردی، معاون زنان و خانواده رئیس‌جمهور همچنان بر عدالت جنسیتی تأکید دارد و از گنجاندن این رویکرد در برنامه ششم توسعه خبر می‌دهد.

وی روز گذشته در همایش ملی سیاستگذاری اجتماعی در حوزه خانواده با انتقاد از سیاست‌های کلی خانواده ابلاغ شده از سوی رهبری گفت:‌در این سیاست‌ها محورهایی وجود دارد که بعضاً ممکن است مورد انتقاد قرار بگیرد؛ مثلاً در یکی از بندهای سیاست‌های کلی خانواده تأکید بر نقش خانه‌داری زنان است. این در حالی است که ما سیاست‌های کلی مشارکت اجتماعی را داریم که بر تضمین مشارکت اجتماعی زنان با استحکام نهاد خانواده و رعایت موازین اسلامی اشاره کرده است.

همچنین سیاست‌های کلی نظام اداری کشور را داریم که بر ایجاد توازن بین کار و زندگی زنان تأکید دارد و اینکه وظیفه نظام است که تسهیلات لازم را بدهد. اظهارات مولاوردی در حالی مطرح می‌شود که دولت در بسیاری از موارد به وظایف خود در ارائه تسهیلات عمل نکرده و این معاونت نیز به عنوان یکی از معاونت‌های مرتبط نتوانسته هیچ یک از مسائل مربوط به حوزه زنان از جمله افزایش مرخصی زایمان و بیمه زنان خانه دار را به سرانجام برساند.

از سوی دیگر اگر چالش‌های اقتصادی از خانواده‌ها حذف شود بسیاری از خانم‌ها تمایلی به کارکردن ندارند و اجبار اقتصادی موجب دور شدن آنها از کانون خانواده می‌شود و مطالعات نشان می‌دهد دوری زنان از کانون خانواده هم موجب کاهش ثبات آن می‌شود و هم در مواردی منجر به تأخیر در ازدواج می‌شود. براین اساس اگر هم انتقادی باشد به عملکرد معاونت زنان و خانواده باز می‌گردد نه سیاست‌های کلی خانواده. همچنان که این سیاست‌ها چند ماهی است که ابلاغ شده، اما معاونت زنان در طول بیش از سه سال فعالیت خود هیچ خروجی‌ای در حوزه زنان و خانواده نداشته است. از نگاه رئیس کمیته زنان و جوانان مجمع تشخیص مصلحت نظام، در سیاست‌های کلی خانواده برای تک‌تک الفاظ این سیاست‌ها وقت گذاشته شده است البته تدوین آنها تنها شروع کار است و لازم است شرح وظایف و تکالیف دستگاه‌ها در پی این سیاست‌ها تنظیم شود.

بروجردی در همایش ملی سیاستگذاری اجتماعی در حوزه خانواده گفت: لازم است نقطه عزیمت در تدوین برنامه‌های توسعه از اقتصاد به فرهنگ تغییر پیدا کند و اگر خانواده ملاک سیاستگذاری‌ها قرار بگیرد، لازم است این مورد از جهات مختلف مورد توجه قرار گیرد، به عنوان نمونه براساس نیاز خانواده، تولیدات و واردات خود را انجام دهیم. به گفته بروجردی سیاست‌های کلی در حوزه خانواده به دو شکل مطرح شده که یک شکل از آن در سیاست‌های برنامه‌های پنج ساله دولت است.

رئیس کمیته زنان و جوانان مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به مراحل خانواده اظهار کرد: تشکیل خانواده و آسیب‌های آن مانند هم‌باشی مرحله اول است. در ادامه استمرار خانواده مطرح می‌شود، در حال حاضر خانواده‌هایی که در پنج سال اول تشکیل خود به سر می‌برند، دارای بالاترین آمار اختلافات در دادگاه‌ها هستند. خانواده‌های میانسال و کهنسال نیز در این مرحله (استمرار خانواده) می‌گنجند. در حال حاضر با توجه به تغییر سبک زندگی، خانواده‌های کهنسال از حالت مرجع خارج شده‌اند.
بروجردی در پایان انحلال خانواده را سومین مرحله برشمرد و اظهار کرد: طلاق رسمی و طلاق عاطفی در این مرحله می‌گنجد، بنابراین یک ماتریس چند وجهی در موضوع خانواده پیش روی دولت است.
بنا به تأکید رئیس کمیته زنان و جوانان مجمع تشخیص مصلحت نظام دولت باید تعهدات خود را نسبت به این دسته‌بندی‌ها انجام دهد. بحث ترکیب به لحاظ تولید درآمد نیز وجود دارد به طوری که 57 درصد از درآمد خانواده‌ها توسط یک نفر تأمین می‌شود، 15/5 درصد توسط دو نفر و بیشتر و 24 درصد خانواده‌ها اعلام کرده‌اند هیچ فرد شاغلی در آنها وجود ندارد.

بروجردی ادامه داد: 30 درصد در بخش خصوصی، 9 درصد دولتی و 27 درصد نیز درآمد متفرقه دارند که این شامل همان خانواده‌هایی است که فرد شاغل در آنها وجود ندارد.
وی در مورد آماری که از افراد هرگز ازدواج نکرده وجود دارد، گفت:‌در این آمارها تا سن 30 سالگی برای زن و 35 سالگی برای مرد تا پایان سال 93 حدود 12 میلیون نفر شناسایی شده است.
بروجردی گفت: تا پایان 50 سالگی این تعداد به 1/5 میلیون نفر تنزل پیدا می‌کند و بعد از 50 سالگی که سن تجرد قطعی است، به یکباره 150 هزار نفر می‌شود.