دوستی‌های اینترنتی و برقرار کردن ارتباطات خارج از قاعده در فضای مجازی یا شبکه‌های اجتماعی از نمونه آسیب‌های اجتماعی به شمار می‌رود که در طول یک دهه گذشته با سیر و شتاب فزاینده ای روبرو شده است،معضلی که عمدتا به نتایج ناگوار و شکست‌های عمیقی ختم می‌شود.

به گزارش بازار آذربایجان،ارتباطات اینترنتی و یا تعاملات میان دو جنس مخالف در شبکه‌های مجازی یا اجتماعی از نمونه معضلاتی است که در طول سالیان اخیر با هزینه‌های سنگین روحی، عاطفی و شکست‌های خسارت باری همراه و همگام شده است.

البته نباید از نظر دور داشت که اساسا انسان موجودی اجتماعی است که فارغ از هرگونه تفکیک جنسیتی،نیازمند به ارتباط و رابطه اجتماعی است و سلب چنین امری از انسان،اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسد.لذا آنچه که باعث تحمیل خسارات و شکست‌های سنگین روحی،روانی،عاطفی اجتماعی و فرهنگی می‌شود،مشمول روابطی است که چارچوب ها،هنجارها و اصول و قواعد رایج و شایع در نظام ارزشی و فرهنگی جامعه ای همچون ایران در آن لحاظ نمی‌شود.

زهره کولیوند،جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی در تشریح و واکاوی الزامات و آسیب‌های ارتباطات اجتماعی در فضای مجازی اظهار داشت:میل به پیشرفت و توسعه یکی از نیازها و اهداف جدی تمامی انسان‌ها به شمار می‌رود و به واقع می‌توان گفت فرد فرد جامعه به انحای مختلف تلاش می‌کنند تا با پیمایش مسیری که به زعم آنها صحیح و اصولی است به موفقیت و پیشرفت مورد نظر خویش نائل شود.

وی افزود:ز این رهگذر،تعاملات و ارتباطات اجتماعی یکی از اصلی‌ترین ضروریات و الزامات حصول پیشرفت، پویایی،توسعه و بالندگی است و در فقدان این امر،عملا تحقق اهداف مورد نظر مُیَسَر و امکان پذیر نخواهد شد.

جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی عنوان کرد:در این میان،استفاده از فناوری‌های روز،ابزار و ظرفیتی محسوب می‌شود که با اتکای به آن به نحو شایسته  و موثرتری اهداف تعریف و طراحی شده در اذهان افراد را قابل حصول می‌کند.

وی افزود:تردیدی وجود ندارد که فضای مجازی یکی از نقاط عطف قرن21 به شمار می‌رود و قطعا در آینده و در بررسی و مطالعه تاریخ علم،از فضای مجازی به عنوان اصلی‌ترین رکن توسعه و پیشرفت بشریت در دوران معاصر یاد خواهد شد.

کولیوند عنوان کرد:در میان مزایا و ثمرات غیر قابل انکار فضای مجازی،آسیب ها،مخاطرات و چالش‌های بسیاری نیز وجود دارد که با اندکی تامل به روشنی در می‌یابیم بسیاری از ناهنجاری‌های اجتماهی به واسطه سوء استفاده، کژ فهمی و یا برخی از انگیزه‌ها و تمایلات انحرافی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی ظهور و بروز پیدا می‌کند.

وی افزود:به تعبیری می‌توان گفت فضای مجازی،بستر و عرصه ای است آکنده از فرصت‌ها و تهدیدات متعدد و متکثر که می‌تواند زمینه صعود یا سقوط انسان‌ها را فراهم سازد.

جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی عنوان کرد:البته تفسیر سقوط یا صعود یا فراز و نشیب سرنوشت انسان‌ها یا طبقات اجتماعی در قالب فرهنگ و ارزش‌های حاکم بر جامعه معنا پیدا می‌کند و ممکن است برخی از آسیب‌های فعلی در جامعه ایران،به عنوان دغدغه جدی و معضل اجتماعی ِجوامعِ دیگر مطرح نباشد و یا بالعکس،اما به هر ترتیب صعود یا سقوط هر جامعه ای بر اساس خوانِشی که از فرهنگ،ارزش‌ها و بایدها و نبایدهای مرسوم و مصطلح در آن وجود دارد تعبیر و معنا می‌شود.

وی افزود:با این اوصاف،استفاده و بهره گیری از فضای مجازی باید در قالب فرهنگ و عرفِ حاکم  بر جامعه معنا و مفهوم  پیدا کند و از این منظر هر آنچه که هنجارهای موجود و مرسوم را زیر سوال ببرد تهدیدی بالقوه و جدی محسوب می‌شود که جامعه را به تدریج با چالش‌های عدیده ای مواجه خواهد ساخت.

کولیوند گفت:لازمه مصونیت و دفع تهدیدات اجتماعی در فضای مجازی استفاده صحیح،موثر و کارآمد از این ظرفیت است،امری که خوب و بد آن در قالب فرهنگ و عرف مرسوم و رایج در جامعه مفهوم پیدا می‌کند.

وی افزود:متاسفانه بعضا در میان قشر جوان و نوجوان،افراد و گروه هایی در شبکه‌های اجتماعی یا فضای مجازی حضور پیدا می‌کنند که بدون درکی صحیح از فرصت‌های سازنده این فناوری‌ها در رشد وتوسعه فردی و اجتماعی ، بصورتی مخرب نقش آفرینی می‌کنند که دوستی‌های نابهنجار از نمونه این معضلات به شمار می‌رود.

کولیوند گفت:چرایی و ریشه یابی گرایش و تمایل جوانان یا نوجوانان به برقراری ارتباطات ناهنجار در فضاهای مجازی به یک عامل خاص و منفرد خلاصه نمی‌شود و به واقع انگیزه‌ها و دلایل متعدد و متنوعی را می‌توان برای آن تشریح و تعریف کرد.

جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی عنوان کرد:اما آنچه که ضریب تمایل و گرایش چنین افرادی را برای حضور در فضاها و شبکه ای اجتماعی تشدید می‌کند به کنترل نسبتا ضعیفی بازمی گردد که در فضای مجازی شاهد آن هستیم و به واقع پنهانی بودن شخصیت و هویت افراد،بستری را فراهم می‌کند تا افرادی که مستعد برقراری چنین ارتباطاتی هستند با آزادی عمل هر چه بیشتری به اهداف و خواسته‌های خویش دست یابند.

✔از اعتماد به نفس ضعیف تا مُسَکِنی برای کاهش دردهای روحی و روانی

راضیه اشرف آبادی،روانشناس و کارشناس امور خانواده در تشریح و واکاوی دلایل و عوامل موثر در ترغیب برخی جوانان به برقراری ارتباط در فضای مجازی یا شبکه‌های اجتماعی عنوان کرد:یکی از عوامل تاثیر گذار در تشویق و تشدید تمایل جوانان و نوجوانان به حصول چنین ارتباطاتی در فضای مجازی را باید در اعتماد به نفس ضعیف آنها جستجو کرد.

وی افزود:گمنامی و پنهان بودن شخصیت و مناسب و مهیا بودن فضا برای طرح ادعاهایی واهی،کاذب و دروغین و شخصیت سازی‌های کاذب از ویژگی‌ها و مختصات فضای مذکور به شمار می‌رود.

روانشناس و کارشناس امور خانواده عنوان کرد:به واقع در چنین بستر و شرایطی افراد ضعیف النفس قادر هستند در راستای تمایلات و نیازهای درونی خویش،نسبت به برقراری ارتباطات دوستانه اقدام کنند.

اشرف آبادی گفت:البته طرح این موضوع به این معنا نیست که لزوما هر آنکس که در این فضا حضور پیدا می‌کند ضرورتا در جهت و مسیر ناصحیح گام بر می‌دارد،اما نمی‌توان این واقعیت را نیز انکار کرد که به هر حال بستر مورد اشاره برای عده ای از افراد و گروههای اجتماعی فضایی مناسب برای نائل شدن به اهداف خاص خویش محسوب می‌شود.

وی افزود:تنوع و گستردگی مخاطبان از دیگر ویژگی‌های فضای مجازی به شمار می‌رود و به واقع فرد در آن قادر است با تعداد بسیاری از مخاطبان و کاربران ارتباط برقرار کند و این ویژگی برای افراد تنوع طلب،فرصت ویژه ای محسوب می‌شود که می‌توانند نسبت به برقراری ارتباط در دامنه وسیع‌تری اقدام کنند.

روانشناس و کارشناس امور خانواده گفت:کم نیستند افراد شکست خورده و سرخورده ای که حضور در این فضا را به مثابه مُسَکِنی برای کاهش و التیام زخم‌ها و دردهای روحی،روانی،عاطفی و درونی خویش می‌پندارند و از این طریق تلاش می‌کنند نیازهای خود را تامین کنند.

وی عنوان کرد:تجربه ثابت کرده که بسیاری از ارتباطات اینچنینی به تدریج به محل و عاملی برای بروز و تشدید آسیب‌های جدی و عمیق‌تر مبدل می‌شودکه ثمره و نتیجه ای جز انزوا،افسردگی،خستگی روحی و روانی،نا امیدی دلسردی و...در پی ندارد.

اشرف آبادی در خاتمه یادآور شد:آموختن و فراگیری سواد رسانه ای و کسب مهارت‌های زندگی از ضروریاتی است که باید به عنوان اولویتی ویژه در دستور کار مراکز و نهادهای آموزشی و تربیتی جامعه قرار گیرد،در غیر این صورت در عصری که هر روز شاهد عرضه فناوری‌های جدیدتر و به روز‌تر در حوزه ارتباطات و فضای مجازی هستیم،ضریب و دامنه آسیب‌های مرتبط با این حوزه با افزایش هر چه بیشتری همراه خواهد شد.