از چهارراه تا چاردیواری!

به گفته برخی مسئولان دست اندرکار در تهران دست کم حدود هفت هزار متکدی در خیابان‌ها و چهار راه‌های شهر فعالیت دارند که درآمد آنها در ماه بر اساس بررسی‌های انجام شده، بخصوص در مناطق شمال شهر تهران بین سه تا هفت میلیون تومان است.
مساله اعتیاد بسیاری از متکدیان در شهر تهران که گفته می‌شود حدود 70 درصد آنها به این بلای خانمانسوز مبتلا هستند، بسیار جدی است؛ از سوی دیگر بسیاری از افرادی که در ذیل آسیب‌های اجتماعی جای می‌گیرند
را زنان خیابانی و زنان متکدی تشکیل می‌دهند که شمارشان در شهر تهران کم نیست.
اکنون وجود این طیف از افرادی که بصورت بالقوه خطری برای سلامت اجتماعی به حساب می‌آیند و هم سیمایی ناخوشایند از پایتخت را ترسیم کرده اند، به معضلی تبدیل شده و با اینکه طرح جمع آوری «خیابانی»‌ها از سال 1378 در دستور کار مسئولان قرار گرفت اما به نظر می‌رسد برخوردهای لحظه ای و آنی جوابگو نبوده و خیلی زود این افراد پس از چند روز نگهداری در مددسراها و مکان‌های در نظر گرفته شده، دوباره به پهنه خیابان‌ها بازمی گردند.
به همین دلیل با تشریک مساعی ارگان هایی چون فرمانداری، شهرداری، بهزیستی، اداره امور اتباع مهاجرین، ناجا، کمیته امداد و.. تشکلی با عنوان «ستاد آسیب دیدگان اجتماعی شهر تهران» در محل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری در بزرگراه شهید رجایی تشکیل شد و هر یک از ارگان‌های نقش آفرین در این ستاد، نماینده ای بصورت دائمی در این مرکز مستقر کرده اند تا با همفکری و کار تیمی، به بررسی، ریشه یابی و یافتن راهکارهایی برای ساماندهی به «چهارراهی‌ها و خیابانی ها» بپردازند و شاید هم آنها را به درون چاردیواری‌های امن هدایت کنند.
امروز یکشنبه (21 آذر) نیز نشستی با حضور نمایندگان سازمان‌های دست اندرکار و به ریاست فرماندار تهران در محل ستاد مذکور تشکیل شد که دستمایه ای برای تهیه گزارش خبرنگار ایرنا از فعالیت‌ها و موضوع آسیب دیدگان اجتماعی شد.

** از جمع آوری پنج هزار متکدی تا تدبیر برای سرپناه دادن به همراهان بیمار
فرماندار تهران در پایان نشست امروز به خبرنگار ایرنا، گفت: از آغاز فعالیت این ستاد تاکنون افزون بر پنج هزار متکدی از سطح شهر تهران جمع آوری شده که در مددسراها و اماکن در نظر گرفته شده از سوی شهرداری نگهداری می‌شوند.
عیسی فرهادی همچنین در مورد ارائه خدمات به همراهان بیمار در بیمارستان‌های تهران نیز، اظهار کرد: برای ساماندهی این افراد تاکید شده که درب نمازخانه بیمارستان‌ها به روی آنان گشوده شود و چنانچه این ظرفیت‌ها جوابگو نباشند، آنها در 2 همراه سرا که در مناطق سه و 6 شهرداری ایجاد کرده ایم، اسکان خواهیم داد.
وی افزود: سامانه تلفنی 137 شهرداری تهران برای ارائه خدمات به اینگونه افراد است و به همه کلانتری‌ها و شهرداری اطلاع داده شده؛ در صورتی که شهروندی در تهران چادر زد یا کارتن خواب شد، مراتب را به این سامانه اطلاع دهند تا زمینه اسکان آنها در اماکن مورد نظر فراهم شود.
به گفته فرماندار تهران تاکنون گزارشی از سرگردانی همراهان بیمار و نیز افراد کارتن خواب به دلیل نداشتن جا در شهر تهران دریافت نشده و این نشان از موفق بودن خدمات نگهداری از این طیف از هموطنان است که از شهرستان‌های مختلف، بیماران را همراهی می‌کنند.
فرهادی بر لزوم همراهی و همکاری سازمان‌های مردم نهاد و خیرین برای کمک به ستاد خدمات اجتماعی در ساماندهی افراد بی سرپناه شهر تهران، تاکید کرد.

** کودکان کار خارجی و مانعی بنام کمیساریای عالی آوارگان
نماینده اداره امور اتباع و مهاجرین استان تهران در ستاد آسیب دیدگان اجتماعی نیز به خبرنگار ایرنا، گفت: به دلیل قوانین کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل متحد و اینکه جمهوری اسلامی نیز این پیمان را امضاء کرده است، با محدودیت هایی در برخورد با کودکان کار و متکدی مواجه هستیم.
حمیدرضا تشکری اظهار کرد: بخشی از حدود چهار هزار کودک کار در شهر تهران را کودکان اتباع خارجی تشکیل می‌دهند اما به هیچ عنوان نمی‌توان این کودکان را از کشور بیرون کرد.
وی افزود: حداکثر توان نگهداری و مراقبتی ما از این کودکان 24 ساعت است؛ از سویی وزارت کشور اعلام کرده که نیروی انتظامی باید این افراد اتباع بیگانه اعم از کودکان صغرسنی، خانم‌های بی سرپرست و مردان با سن بالای 60 سال را مستقیم به مرزها اعزام کند اما متاسفانه به سدی چون کمیساریای عالی آوارگان سازمان ملل برمی خوریم که اجازه خروج این افراد از کشور را نمی‌دهد و در واقع دست ما برای برخورد با اینگونه افراد بسته است.

** نمی‌توان به افراد خیابانی عناوین مجرمانه اطلاق کرد
نماینده شهرداری تهران در ستاد آسیب‌های اجتماعی نیز در این خصوص، همکاری و مساعدت فرمانداری که دارای جایگاهی حاکمیتی است را با شهرداری در ساماندهی کودکان و افراد خیابانی بسیار موثر ارزیابی کرد.
به گفته اصغری، هم شهرداری و هم دولت در زمینه ساماندهی و ارائه خدمات به آسیب دیدگان اجتماعی دارای دغدغه‌های مشترک هستند و همفکری این بخش‌ها در شیوه جمع آوری و نگهداری این افراد می‌تواند موثر باشد.
وی اظهار کرد: نمی‌توان به بهانه مجرم بودن این افراد را بخصوص کودکان 6 و هشت ساله را سوار ماشین کرد و به مکان نامعلومی انتقال داد زیرا اطلاع عنوان مجرمانه را برای هر کسی، قانون مشخص می‌کند.
اصغری گفت: تشخیص اینکه معتاد یا اوباش چه کسی است بدون اظهار نظر مرجع قانونی بسیار مشکل است.

** شناسایی نیازمندان واقعی و کاهش کمک‌های مردم به متکدیان تهران
نماینده اداره کل بهزیستی استان تهران نیز از خدمات این نهاد به خانواده هایی که واقعا به دلیل نیاز مالی ناگزیر به اعزام فرزندان خود به معابر شهر تهران برای تکدی گری شده اند، سخن گفت.
سراجی به خبرنگار ایرنا، گفت: ورود کودکان اتباع بیگانه به تهران که مبادرت به تکدی یا کار می‌کنند، بیشتر شده و تشکیل پرونده برای این طیف و کمک به آنها از توان ما خارج است اما در مورد خانواده‌های ایرانی مشکل چندانی نداریم و تاکنون حدود 700 میلیون تومان به خانواده هایی که نیازمند واقعی هستند، کمک کرده ایم و امروز نیز کار تشکیل پرونده برای 75 خانوارهایی که کودکان شان در خیابان‌ها هستند، از سوی بهزیستی تهران در دست اقدام قرار گرفت.
وی میزان پرداختی به خانواده‌ها را منوط به تعداد فرزندان، وضعیت درآمدی، داشتن منزل استیجاری و.. عنوان کرد و گفت: به طور متوسط رقمی بین 40 تا 80 میلیون ریال به این خانواده‌ها کمک شده است.
سراجی تاکید کرد که هدف بهزیستی جدا کردن کودکان از خانواده‌های شان نیست اما گاهی از این کار ناگزیر هستند.
به گفته نماینده بهزیستی در ستاد آسیب‌های اجتماعی تهران، برای اسکان کودکان خیابانی و کار در تهران، مرکزی در افسریه تعیین شده که توان نگهداری حدود 500 کودک را دارد در حالیکه قبلا ظرفیت بهزیستی برای نگهداری این کودکان 150 نفر بود.
وی اظهار کرد: نگهداری کودکان در این مرکز به صورت موقتی بوده و همیشگی نیست.
سراجی با بیان اینکه مردم باید از کمک کردن به متکدیان بخصوص در معابر و چهارراه‌های شهر خویشتن داری کنند، اظهار کرد: تیم‌های مشاوره بهزیستی به صورت مرتب به سطح شهر می‌روند و به روش مداخله ای و ایجابی شهروندان را از کمک کردن به متکدیان منع می‌کنند که نتیجه این اقدامات بر اساس بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان کمک مردم به این افراد کاهش یافته است.
این مسئول با اشاره به فعالیت مجتمع فوریت‌های اجتماعی استان تهران، گفت: این مرکز با ترکیبی از سازمان‌های خدماتی و با هماهنگی هایی که میان آنها وجود دارد، تنگناها و مشکلات برای ساماندهی افراد آسیب دیده را مورد بررسی قرار می‌دهد.
سراجی افزود: با همکاری مستمر دستگاه هایی که در این زمینه فعالیت دارند، امیدواریم آسیب‌های اجتماعی پایتخت به حداقل برسد.
سراجی گفت: گستره آسیب‌های اجتماعی وسیع است و از معتادان، بچه‌های طلاق، کودکان کار، زنان خیابانی، افراد کارتن خواب و.. را در بر می‌گیرد و تاکید ما همواره این بوده که با نگاه سطحی نمی‌توان این آسیب‌ها را برطرف کرد زیرا دارای پیچیدگی‌های خاص خود می‌باشد.

** تحمیل آسیب‌ها به تهران و کودکانی که در تیم حرفه ای‌ها بازی می‌کنند
این کارشناس بهزیستی با بیان اینکه بخشی از آسیب‌های اجتماعی به پایتخت تحمیل می‌شود، اظهار کرد: اکنون بخش بزرگی از متکدیان و کودکان کار در تهران را اتباع بیگانه تشکیل می‌دهند و چون ایران به کنوانسیون حقوق کودکان ملحق شده، باید به مقررات این معاهده بین المللی پایبند باشیم به همین دلیل در برخورد با این افراد محدویت هایی داریم.
وی ادامه داد: ما مکلف به توسعه مراکز کودک و اتخاذ تدابیری برای حمایت از خانواده‌های آسیب دیده هستیم و تلاش می‌کنیم نیازمندان واقعی را از گروه‌های حرفه ای شناسایی کنیم زیرا بخش زیادی از کودکان کار در تهران و متکدیان توسط گروه‌های حرفه ای مدیریت می‌شوند.
به گفته سراجی، تاکید بهزیستی بر این است که از خانواده‌های واقعا نیازمند حمایت کند.
به هر حال باید منتظر تداوم فعالیت‌های ستاد آسیب دیدگان اجتماعی تهران در بلندمدت بود تا بتوان در مورد میزان موفقیت و کارایی این ستاد اظهار نظر و داوری کرد اما آنچه مسلم است اینکه با برخوردهای جرقه ای هیچ فعالیت اجتماعی به سرانجام نخواهد رسید مگر آنکه تدبیری اساسی و ریشه ای اندیشیده شود مثلا برای این افراد ظرفیت‌های کار و شغل و ایجاد درآمد کرد و به قول معروف «بجای دادن ماهی، به آنان ماهیگری باید آموخت».